راهنمای کامل انتخاب چسب برق
م. کوهشاری
شهریور 21, 1404
40315
چسب برق یا Electrical Tape یکی از پرکاربردترین ابزارهای ایمنی و تعمیرات در صنایع برق، الکترونیک، خودروسازی، خانگی و حتی کارهای روزمره است. به طوری که حالا فقط صنایع نیستند که به این محصول نیاز دارند، بلکه وجود آن برای هر خانه‌ای ضرورت دارد. بسیاری از ما هنگام مواجهه با سیم‌های بریده یا عایق‌کاری ساده، از چسب برق استفاده کرده‌ایم. اما نکته‌ای که اغلب در زمان خرید چسب برق نادیده گرفته می‌شود، تفاوت کیفیت و ویژگی‌های این محصول است. از آنجا که تنوع برند و انواع چسب برق در بازار زیاد شده است، انتخاب نادرست این محصول می‌تواند منجر به اتصالی، آتش‌سوزی، آسیب به تجهیزات یا خطر برق‌گرفتگی شود. به همین دلیل در ادامه این مطلب مجله بازاری تصمیم گرفتیم به طور مفصل در مورد ویژگی‌های چسب برق، انواع و نحوه انتخاب آن بپردازیم.
چسب برق چیست؟
چسب برق هم نوعی چسب نواری محسوب می‌شود، با این تفاوت که شفاف نیست و به صورت رنگی تولید می‌شود. این نوع چسباز جنس PVC یا وینیل انعطاف‌پذیر است که سطح آن با لایه‌ای از چسب “حساس به فشار” می‌پوشانند. به طوری که بتوان از آن برای ایجاد عایق الکتریکی، عایق در برابر حرارت و رطوبت استفاده کنید.
به دلیل استفاده از این لایه چسب است که شما می‌توانید از چسب برق برای دور سیم‌ها و کابل‌ها استفاده کنید. زمانی که قصد دارید دو سیم یا دو کابل را به همدیگر متصل کنید، برای جلوگیری از خطر و عایق کامل سیم، دور تا دور هر لایه سیم، چسب برق می‌پیچانید.
مهم‌ترین کاربردهای چسب برق
این نوار عایق شده به عنوان یک ابزار ساده و پرکاربرد استفاده‌های زیادی دارد. اگرچه اغلب آن را برای عایق‌کاری سیم و کابل استفاده می‌کنند، اما کاربردهای این محصول بیش از این است. به طوری که از آن برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- عایق‌کاری سیم و کابل: مهم‌ترین و رایج‌ترین کاربرد این محصول برای جلوگیری از تماس مستقیم رساناها و پیشگیری از برق‌گرفتگی یا آتش‌سوزی است. بنابراین هر قسمتی از عایق سیم یا کابل دچار صدمه شده باشد، با کمک چسب برق می‌توان آن را به طور کامل پوشش داد و ترمیم کرد.
- اتصال موقت سیم‌ها: وقتی بخواهید دو سیم را به صورت موقت به همدیگر متصل کنید، استفاده از نوارچسب بهترین راهکار است. البته در مواقعی که بخواهید دو سیم به صورت دائم به یکدیگر متصل شوند، مطمئن‌ترین راهکار لحیم یا استفاده از ترمینال است.
- تست مدار: در زمان تعمیرات اضطراری و یا برای تست مدار، می‌توانید از چسب برق استفاده کنید.
- نشانه‌گذاری و کدگذاری: از آنجا که چسب برق در رنگ‌های مختلف تولید می‌شود و هر رنگ نشانه‌ی خاصی دارد (مثل ارت، نول یا فاز)، می‌توانید از آن برای
- جلوگیری از اشتباه در سیم‌کشی استفاده کنید.
- محافظت مکانیکی: برای جلوگیری از ساییدگی و خراش روی سیم‌ها در مکان‌های حساس (در مقابل نور آفتاب و یا احتمال خراش) بهتر است این بخش‌ها را با چسب برق به طور کامل پوشش دهید.
- ایزوله کردن قطعات فلزی: برای پوشاندن قسمت‌هایی از تجهیزات فلزی که نباید با جریان برق یا سایر رساناها در تماس باشند، استفاده از چسب برق بهترین راهکار است.
- کاربرد در خودرو: برای بستن دسته سیم‌ها و جلوگیری از پراکندگی آن‌ها می‌توانید از چسب برق استفاده کنید. البته در این مواقع بست کمربندی پلاستیکی هم می‌تواند استفاده شود.
انتخاب انواع چسب برق
قبل از خرید چسب برق باید بدانید دقیقاً به دنبال چه محصولی هستید. به همین دلیل بهتر است با انواع چسب برق، ویژگی‌ها و کاربرهای آن‌ها آشنا شوید که در ادامه به همین موضوع پرداخته‌ایم.
انواع چسب برق بر اساس جنس
اولین معیار برای دسته‌بندی چسب‌برق بررسی آن‌ها براساس مواد سازنده و متریال است. برهمین اساس انواع این محصول عبارتند از:
نوار عایق PTFE
یکی از انواع چسب برق موجود در بازار نوار عایق PTFE است که مقاومت بسیار بالایی در برابر مواد شیمیایی دارد. به همین دلیل بسیاری از صنایع که در معرض مواد شیمیایی و خورنده هستند، از این نوع نوار چسب استفاده می‌کنند. گفتنی است این محصول می‌تواند برحسب کیفیت و برند، بدون اینکه خاصیت شیمیایی و عایقی خود را از دست بدهد، تا 300 درجه سانتیگراد گرما را تحمل کند.
پایداری در دمای پایین از دیگر ویژگی‌های نوار عایق PTFE است. این محصول را می‌توانید برای محیط‌های صنعتی حساس استفاده کنید.
چسب برق PVC
یکی دیگر از رایج‌ترین نوارچسب برق موجود در بازار از جنس PVC است. این نوع چسب در برابر خوردگی و سایش مقاومت زیادی دارد. از این نوع چسب برق می‌توانید برای فضاهای باز استفاده کنید. این چسب‌ها با عایق PVC در برابر رطوبت و نور مستقیم آفتاب مقاوم هستند.
چسب برق با نوار ادغام‌شونده
این نوع چسب برق‌ها بدون چسب معمولی هستند و در زمان پیچیدن به دور اتصال، با خودش ادغام می‌شود. در واقع جنس آن به نحوی است که بعد از پیچیده شدن به دور اتصالات، دو لایه به یکدیگر پیوند می‌خورد. این محصول برای اتصالات موقت توصیه می‌شود.
نوار چسب لاستیکی سیلیکونی
این نوع چسب برق می‌تواند دمای بین 80- تا 200 درجه بالای صفر را تحمل کند که در نوع خود بی‌نظیر محسوب می‌شود. از دیگر ویژگی‌های آن باید به انعطاف‌پذیری بالا اشاره کنیم. به طوری که می‌توانید به راحتی آن را دور سیم یا کابل بپیچانید. نوارچسب لاستیکی سیلیکونی نسبت به مواد شیمیایی مقاومت بالایی دارد، با این حال گفته می‌شود در برابر سایش آسیب‌پذیر است.
نوار چسب پارچه‌ای
یکی دیگر از انواع چسب برق در بازار از پارچه‌های نسوز تهیه می‌شود. این محصول مقاومت مکانیکی بسیار بالایی دارد و بیشتر برای برای اتصالاتی که به استحکام نیاز دارند، استفاده می‌شود. به طوری که برایمهار کردن و حفاظت سیم ها و کابل ها در برابر سایش و حرارت کاربرد دارد. با همه این توصیفات این نوع نوار چسب عایق الکتریکی ضعیفی است و نمی‌توانید از آن در محیط‌های مرطوب استفاده کنید.
نوار چسب لاستیکی
این محصول برای برخلاف چسب برق قبلی که ضدآب نبود، مقاومت زیادی در برابر رطوبت دارد. از نوع این چسب در زمان تعمیرات ساختمانی، اتصالات شیشه‌ای و پروژه‌های مربوط به لوله‌کشی استفاده می‌شود. چسب‌های سیلیکونی به‌دلیل کیفیت بالا و دوام طولانی، برای ولتاژهای پایین تا بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همچنین در هر مکانی که به آب‌بندی نیاز داشته باشد، نوارچسب لاستیکی گزینه بسیار مناسبی است.
نوار چسب کامبریک
یکی دیگر از چسب‌های رایج برای برق‌کاری کامبریک نام دارد. در تولید این نوع چسب برق از نخ‌های ضخیم استفاده می‌شود و لبه‌های چسب نیز بافته شده است. این نحوه طراحی چسب کامبریک آن را به یک محصول بادوام تبدیل می‌کند.
اگرچه این نوع چسب پارچه‌ای است، اما به دلیل داشتن عایق، می‌تواند در شرایط مرطوب نیز دوام داشته باشد. از دیگر ویژگی‌های این نوع نوار چسب باید به داشتن مقاومت مکانیکی بالا اشاره کنیم. این محصول را می‌توانید برای عایق‌بندی‌های دائمی استفاده کنید.
چسب برق پارچه شیشه‌ای
چسب برق پارچه شیشه‌ای به دلیل بافت شیشه‌ای و ترکیب الیاف پلی‌استر استحکام کششی بالایی دارد و در برابر پارگی مقاوم است. این محصول می‌تواند دماهای نسبتاً بالا (اغلب تا حدود 180–200 درجه سانتیگراد) را برای مدت طولانی تحمل کند. از آن می‌توانید در محیط‌های صنعتی که سایش مکانیکی یا تماس مداوم با قطعات فلزی وجود دارد، استفاده کنید.
چسب برق پارچه شیشه‌ای ترکیبی از الیاف شیشه و پلی‌استر است. از این محصول برای موتور، کوره، سوئیچ، کوئل، سیستم منبع تغذیه کوره، کنترل اجاق و سایر تجهیزات الکتریکی و سایر سیستم‌های صنعتی استفاده می‌شود.
نوار چسب ماستیک
این نوع چسب برق نوعی نوار عایق و درزبند است که به‌دلیل خاصیت چسبندگی و انعطاف‌پذیری بالا برای آب‌بندی و محافظت در شرایط سخت استفاده می‌شود. نوار چسب ماستیک دارای پایه لاستیکی یا پلیمری است که با لایه‌ای از مواد ماستیکی (چسب خمیری و چسبناک) پوشیده شده است.
از جمله ویژگی‌های مهم این نوع نوار چسب باید بهچسبندگی خودجوش با کمی فشار، مقاوم در برابر آب و رطوبت، دارای مقاومت الکتریکی بالا، و تحمل دما و شرایط جوی اشاره کنیم. این نوع نوار چسب انعطاف‌پذیری زیادی دارد و حتی روی سطوح نامنظم یا زاویه‌دار به‌خوبی شکل می‌گیرد.
نوار پلی‌استر
نوار پلی‌استر نوعی نوار عایق و محافظ است که از فیلم پلی‌استر ساخته می‌شود و روی آن چسب سیلیکونی یا اکریلیک قرار می‌گیرد. این ترکیب باعث می‌شود نوار چسب پلی استر در برابر حرارت، کشش و مواد شیمیایی مقاومت بیشتری داشته باشد. از جمله ویژگی‌های این محصول باید به داشتن مقاومت حرارتی تا 180 درجه سانتیگراد اشاره کنیم.
همچنین نوار چسب پلی استر استحکام کششی بالایی دارد و پاره نمی‌شود و تغییر شکل نمی‌دهد. داشتن مقاومت شیمیایی بالا، این نوار را در برابر روغن و سایر حلال‌ها پایدار می‌کند. ضخامت کم و انعطاف خوب نوار پلی استر را برای سطوح صاف یا قطعات ریز مناسب کرده است.
از این محصول برای عایق‌بندی الکتریکی سیم‌پیچ موتور، ترانسفورماتور و کویل‌ها و یا بسته‌بندی صنعتی استفاده می‌شود.
نوار پلی‌آمید
چسب برق پلی‌آمید یک نوار عایق حرارتی و الکتریکی بسیار مقاوم است که از فیلم پلی‌آمید به‌همراه چسب سیلیکونی ساخته می‌شود. این نوار چسب به دلیل خواص منحصربه‌فردی که دارد، در صنایع الکترونیک و فضا/هواپیما استفاده می‌شود.
از جمله ویژگی‌های این محصول باید به داشتن مقاومت دمایی بالا اشاره کنیم که می‌تواند تا حدود 260 درجه سانتیگراد را بدون از دست دادن خاصیت مکانیکی تحمل کند. پایداری الکتریکی عالی و مقاومت شیمیایی در برابر اغلب اسیدها، قلیاها، روغن‌ها و حلال‌ها از دیگر ویژگی‌های این نوار چسب است.
از این نوارچسب برای فرایند لحیم‌کاری، عایق سیم‌پیچ موتورها و ترانس‌ها، چاپ سه‌بعدی، صنایع هوافضا و نظامی و تست و تعمیرات الکترونیک استفاده می‌شود.
انواع چسب برق بر اساس مقاومت حرارتی
یکی دیگر از معیارهای دسته‌بندی چسب برق براساس مقاومت حرارتی این محصول صورت می‌گیرد. برهمین اساس باید این محصول را به سه نوع تقسیم کنیم:
- چسب برق معمولی معمولی با مقاومت حرارتی تا ۸۰ درجه سانتیگراد
- چسب برق نیمه‌مقاوم با مقاومت حرارتی تا ۱۰۵ درجه سانتیگراد
- چسب برقمقاوم در برابر حرارت بالا تا ۱۳۰ یا حتی ۱۸۰ درجه سانتیگراد
- دسته‌بندی چسب برق بر اساس ولتاژ قابل تحمل
این نوع چسب براساس قابلیت تحمل ولتاژ به دو نوع زیر تقسیم می‌شود:
- کم‌ولتاژ (زیر ۶۰۰ ولت): مناسب مصارف خانگی و الکترونیکی
- متوسط و فشار قوی: مناسب کارهای صنعتی، کابل‌های زیرزمینی و تجهیزات قدرت
انواع چسب برق بر اساس رنگ
اگر به بازار سر بزنید با انواع چسب برق روبرو می‌شوید که رنگ‌های مختلفی دارند. هر یک از این رنگ‌ها به معنای مصرف متفاوتی است. به طوری که انواع رنگ و کاربرد هر یک عبارتند از:
- چسب برق سیاه برای عایق‌کاری معمولی کاربرد دارد.
- چسب قرمز برای سیم فاز یا مثبت در مدار استفاده می‌شود.
- چسب آبی رنگ برای سیم نول یا سیم منفی استفاده می‌شود.
- چسب سبز/زرد برای سیم ارت (زمین) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- چسب سفید برای نشانه‌گذاری یا کاربردهای خاص استفاده می‌شود.
ویژگی های یک چسب برق خوب چیست؟
قبل از اینکه برای خرید چسب برق اقدام کنید، ابتدا باید در مورد ویژگی‌های یک محصول مناسب اطلاعات کافی داشته باشید. به طور کلی مهم‌ترین ویژگی‌های یک چسب برق خوب عبارتند از:
- خاصیت عایقی بالا: نباید جریان الکتریسیته را از خود عبور دهد و ضریب دی‌الکتریک آن باید مناسب ولتاژ مدار باشد.
- چسبندگی قوی و پایدار: چسب باید به خوبی بر روی سطوح سیم و کابل بچسبد و در طول زمان خشک، شکننده یا جدا نشود.
- انعطاف‌پذیری و کشسانی: چسب باید در زمان پیچیدن به دور کابل، بدون پارگی کشیده شود و در برابر پیچش و خم شدن، مقاومت داشته باشد.
- داشتن مقاومت حرارتی مناسب: چسب باید در برابر گرما و سرما تغییر حالت ندهد و حداقل تا ۸۰ درجه سانتیگراد (برای مصارف عمومی) یا بالاتر (برای مصارف صنعتی) دوام داشته باشد.
- مقاومت در برابر عوامل محیطی: بهترین چسب بازار در برابر رطوبت، سایش و خوردگی مقاومت بالایی دارد. پس اگر در فضای باز استفاده می‌شود، در برابر نور خورشید (اشعه UV) تخریب نمی‌شود.
- داشتن ضخامت و ابعاد استاندارد: یک چسب خوب نه خیلی نازک است که سریع پاره شود و نه خیلی ضخیم است که استفاده را سخت کند. ضخامت استاندارد
- چسب ۰.۱۳ تا ۰.۲۵ میلی‌متر و عرض مناسب آن ۱۵ تا ۲۰ میلی‌متر است.
- ماندگاری بالا: یک محصول استاندارد و باکیفیت می‌تواند حتی پس از چند ماه یا سال، خاصیت عایقی و چسبندگی خود را حفظ کند.
- انتخاب چسب استاندارد و برند معتبر: داشتن تأییدیه‌های کیفی مثل UL یا IEC برای چسب برق ضرورت دارد. البته اگر از برندهای شناخته‌شده انتخاب شود، می‌توانید به کیفیت آن اطمینان کنید.
نکات مهم در انتخاب چسب برق
برای انتخاب درست این محصول کاربردی باید چند عامل کلیدی را در نظر داشته باشید:
- مقاومت الکتریکی: چسب باید ضریب دی‌الکتریک بالا داشته باشد و در برابر ولتاژ مدار دچار شکست عایقی نشود.
- قدرت چسبندگی: چسبندگی مناسب به سطح سیم یا کابل ضرورت دارد. چسب‌های بی‌کیفیت به مرور جدا می‌شوند یا خشک و شکننده خواهند شد.
- مقاومت مکانیکی: چسب باید در برابر کشش، پارگی و پیچش مقاومت داشته باشد. در غیر این صورت به سرعت از بین می‌رود.
- مقاومت در برابر عوامل محیطی: چسب نباید در محیط مرطوب از کار بیفتد. همچنین باید در برابر اشعه UV خورشید مقاوم باشد. به هر حال گاهی باید از آن برای محیط بیرون استفاده کنید.
در کنار همه این موارد باید به تاریخ تولید و انقضا نیز توجه کنید. چسب‌های قدیمی خشک و بی‌کیفیت می‌شوند و دیگر قابل استفاده نیستند.
همچنین قبل از خرید، حتما ضخامت و عرض چسب برق دقت داشته باشید و آن را براساس نیاز خود انتخاب کنید. به این صورت که برای کابل ضخیم‌تر، چسب عریض‌تر بهتر است.
جمع‌بندی
چسب برق یک محصول ساده به نظر می‌رسد که شاید برای بسیاری از افراد همه محصولاتی که در بازار هستند، شبیه به هم باشند. در حالی که این نوع نوار چسب براساس کاربرد، شرایط محیطی، ولتاژ مدار و کیفیت برند انواع مختلفی دارد که در نحوه استفاده و محل کاربرد تفاوت زیادی ایجاد می‌کند. در اینجا انواع چسب برق را براساس مقاومت حرارتی، رنگ، نوع کاربرد و … دسته‌بندی کرده و کاربرد آن‌ها را ارائه کردیم.
به طور کلی چسب برق می‌تواند تا حد زیادی ضامن سلامت تجهیزات صنعتی و انسانی باشد. به همین دلیل برای خرید آن نباید سهل‌انگاری کنید.
