علائم خرابی دینام ماشین چیست؟ خطر خراب شدن دینام
م. کوهشاری
مرداد 21, 1404
3024
دینام یکی از مهم‌ترین قطعات سیستم برق خودرو است که وظیفه شارژ باتری و تأمین برق مصرفی تمام تجهیزات را بر عهده دارد. اگر این قطعه خراب شود، خودرو به مرور زمان از کار می‌افتد و هزینه زیادی روی دستتان می‌گذارد. به همین دلیل شناخت علائم خرابی دینام ماشین و بررسی دوره‌ای تسمه، اتصالات و گوش دادن به صداهای غیرعادی می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. به خاطر داشته باشید رسیدگی سریع به هشدارها نه‌تنها هزینه تعمیر را کاهش می‌دهد، بلکه ایمنی راننده و سرنشینان را نیز تضمین می‌کند. در ادامه مطلب به علائم خرابی دینام ماشین که برخی از راننده‌ها با آن مواجهه هستند، پرداخته‌ایم.
دینام ماشین چیست و چه کاربردی دارد؟
دینام یکی از مهم‌ترین قطعات سیستم برق خودرو است که وظیفه اصلی آن تولید برق و شارژ باتری در زمان روشن بودن موتور است. زمانی که موتور ماشین را روشن می‌کنید، میل لنگ از طریق تسمه، دینام را به حرکت درمی‌آورد. دینام این حرکت مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند تا بتواند برق لازم برای تمام سیستم‌های برقی خودرو را تأمین کند.
در واقع تأمین برق مورد نیاز برای قطعات زیر از طریق دینام تأمین می‌شود:
- چراغ‌های جلو و عقب
- سیستم صوتی
- بخاری و کولر
- برف‌پاک‌کن
- سیستم جرقه‌زنی و ECU
- شارژ باتری
وقتی موتور روشن است، دینام برق اضافی تولید می‌کند و آن را به باتری می‌فرستد تا همیشه پر باشد. بدون دینام، باتری فقط می‌تواند چند ساعت یا حتی چند دقیقه برق خودرو را تأمین کند.
همچنین دینام در کنار رگولاتور داخلی، ولتاژ را در محدوده استاندارد (حدود ۱۳٫۸ تا ۱۴٫۴ ولت) نگه می‌دارد تا از سوختن تجهیزات جلوگیری شود.
چرا بررسی علائم خرابی دینام ماشین ضروری است؟
بدون دینام، باتری به تنهایی نمی‌تواند برق تمام اجزای خودرو را برای مدت طولانی تأمین کند. پس اگر دینام خراب شود، مشکلات زیر را به دنبال دارد:
- باتری شارژ نمی‌شود.
- سیستم برق ضعیف می‌شود.
- در نهایت حتی اگر وسط جاده با سرعت بالا در حال رانندگی باشید و دینام خراب شود، موتور خودرو خاموش خواهد شد که بسیار خطرناک است.
بررسی علائم خرابی دینام خودرو
با توجه به اهمیتی که دینام برای کارکرد ماشین دارد، بررسی علائم خرابی دینام اهمیت زیادی پیدا می‌کند. در ادامه به تعدادی از نشانه‌هایی که از خراب شدن این قطعه حکایت دارند، پرداخته‌ایم.
روشن شدن چراغ باتری ماشین
اول از همه، همیشه چراغ باتری ماشین خودش را بر روی صفحه کیلومتر نشان می‌دهد. وقتی دینام نتواند برق کافی تولید کند یا ولتاژ خروجی آن پایین بیاید، این چراغ روشن می‌شود. نکته مهم این است که روشن شدن این چراغ همیشه به معنای خرابی خود باتری نیست، بلکه نشان می‌دهد مدار شارژ مشکل دارد.
گاهی ممکن است این مشکل موقتی و ناشی از شل بودن تسمه دینام باشد، اما در بیشتر موارد باید دینام یا رگولاتور بررسی شود. همچنین در این مواقع بهتر است سرباتری ماشین را هم چک کنید مطمئن شوید، علت آن نصب نادرست باتری نیست.
کاهش روشنایی چراغ‌های خودرو
یکی دیگر از نشانه‌های خراب شدن دینام خودرو، روشن شدن چراغ‌های آن است. حتما می‌دانید که چراغ‌های خودرو به ولتاژ پایدار نیاز دارند و زمانی دینام توان تولید برق کافی را از دست بدهد، نور چراغ‌ها مخصوصاً در حالت درجا یا زمان استفاده از تجهیزات پرمصرف (مثل کولر، بخاری یا سیستم صوتی)، کم می‌شود. این مشکل در شب یا زمان عبور از مسیرهای تاریک خطرناک است، چون دید شما را کم می‌کند.
استشمام بوی سوختگی (لاستیک سوخته)
تسمه دینام اگر بیش از حد شل یا سفت باشد، زمان چرخش لیز می‌خورد یا فشار بیش از حد به آن وارد می‌شود. این وضعیت اصطکاک زیاد و تولید حرارت می‌شود که در نتیجه آن در حین رانندگی بوی لاستیک سوخته را احساس می‌کنید.
همچنین در نتیجه خراب شدن سیم پیچ داخلی دینام یا شل شدن اتصالات هم باعث انتشار بوی سوختگی در حین رانندگی می‌شود.
خاموش شدن موتور در حین رانندگی
همانطور که گفتیم دینام، برق مورد نیاز سیستم جرقه‌زنی، انژکتورها و سایر تجهیزات را تأمین می‌کند. حال اگر دینام از کار بیفتد و باتری تخلیه شود، موتور حتی در حال حرکت هم خاموش می‌شود. این حالت یکی از خطرناک‌ترین پیامدهای خرابی دینام است و ممکن است کنترل فرمان و ترمز برقی را نیز مختل کند.
تخلیه سریع شارژ باتری
یکی دیگر از علائم خرابی دینام ماشین زمانی است که متوجه تخلیه سریع شارژ باتری می‌شوید. در واقع وقتی دینام عمل نکند، باتری مجبور است تمام انرژی مصرفی خودرو را تأمین کند. از آنجا هم که ظرفیت باتری محدود است، ظرف مدت کوتاهی (گاهی فقط چند ساعت رانندگی) خالی می‌شود و حتی شارژ مجدد هم دوام زیادی ندارد، مگر اینکه مشکل دینام را برطرف کنید.
شنیدن صداهای اضافی از زیر کاپوت
از دیگر نشانه‌های خراب شدن دینام خودرو شنیدن صداهای عجیب از زیر کاپوت است. به این صورت که اگر یاتاقان‌ها، تسمه و اجزای چرخشی دینام آسیب ببینند، صدای زوزه، سوت یا تق‌تق ایجاد می‌کنند. با افزایش دور موتور، این صداها تغییر می‌کنند. البته به خاطر داشته باشید که گاهی شل شدن پایه‌های دینام یا اتصالات مکانیکی هم باعث ایجاد این صداها می‌شوند.
استارت نخوردن ماشین
زمانی که شارژ باتری به دلیل شارژ نشدن توسط دینام به طور کامل خالی می‌شود، هر چقدر استارت می‌زنید، موتور روشن نمی‌شود. در این حالت، برای روشن کردن خودرو باید از باتری کمکی استفاده کنید و یا مجبورید به شارژ مجدد باتری هستید. اما وقتی دینام خراب باشد، این مشکل دوباره تکرار می‌شود و شما باید به طور مدام باتری را تعویض یا شارژ کنید.
دلایل خرابی دینام خودرو چیست؟
در بالا به طور کامل به علائم خرابی دینام ماشین پرداختیم و حالا باید در مورد دلایلی که باعث خرابی این قطعه مهم می‌شوند، بپردازیم. به طور کلی مهم‌ترین دلایل خراب شدن دینام عبارتند از:
فرسودگی طبیعی قطعات
دینام هم مثل سایر قطعات خودرو طول عمر مشخصی دارد. پس چرخش مداوم، حرارت و ارتعاش باعث فرسایش سیم‌پیچ‌ها، ذغال‌ها و یاتاقان‌ها این قطعه می‌شود.
پوسیدگی تسمه دینام
یکی دیگر از دلایل خراب شدن دینام، قرار گرفتن تسمه آن در معرض حرارت موتور و فشار مکانیکی است. به طوری که با گذشت زمان ترک می‌خورد یا کش می‌آید. شل شدن تسمه نیز باعث کاهش راندمان شارژ و توقف کامل دینام می‌شود.
خرابی یاتاقان‌ها
دینام با کمک یاتاقان به طور روان حرکت می‌کند و چرخد. پس اگر این قطعه بشکند یا خشک شود، سر و صدا ایجاد می‌کند و در نهایت دینام قفل می‌شود.
خرابی تنظیم‌کننده ولتاژ (رگولاتور)
رگولاتور ولتاژ خروجی دینام را در محدوده استاندارد (حدود ۱۳٫۸ تا ۱۴٫۴ ولت) نگه می‌دارد. پس در صورت خراب شدن این قطعه، باتری نمی‌تواند به طور کامل شارژ شود و یا گاهی بیش از حد شارژ می‌شود که هر دو حالت باعث خراب شدن باتری خواهد شد.
خرابی دیودها
دیودهای داخلی، جریان متناوب (AC) تولید شده توسط دینام را به جریان مستقیم (DC) تبدیل می‌کنند. حال اگر دیودهای داخلی بسوزند، ولتاژ برق افت می‌کند و سیستم برق خودرو عملکرد ناپایداری خواهد داشت.
خرابی ذغال‌ها
ذغال‌ها جریان برق را به سیم‌پیچ روتور منتقل می‌کنند که با گذشت زمان کوتاه شده یا می‌سوزند. در نتیجه ارتباط الکتریکی دینام با سیستم برقی خودرو قطع می‌شود.
بالا رفتن بیش از حد دما
گرم شدن بیش از حد موتور که اغلب در ترافیک‌های سنگین یا استفاده مداوم از تجهیزات پرمصرف (کولر ماشین) اتفاق می‌افتد، باعث کاهش عمر سیم‌پیچ‌ها و ذغال‌ها می‌شود.
ورود آب یا رطوبت
یکی دیگر از دلایل خراب شدن دینام، ورود رطوبت به این قطعه است. شستشوی موتور با آب پرفشار باعث می‌شود تا آب به نقاطی از دینام برسد و بعد از مدتی با زنگ زدگی اجزا روبرو خواهید شد. اتصال کوتاه از دیگر نتایج رطوبت و آب در دینام است.
عدم استفاده طولانی‌مدت از خودرو
اگر برای مدت طولانی از ماشین استفاده نشود، قطعات متحرک سفت می‌شوند و روانکاری یاتاقان‌ها از بین می‌رود.
نصب غیراصولی یا استفاده از دینام نامناسب
تعویض دینام هم موضوع دیگری است که برخی از افراد به آن توجه ندارند. در واقع این قطعه باید با مشخصات موتور ماشین همخوانی داشته باشد. در غیر این صورت خیلی سریع خراب می‌شود. همچنین نصب غیرحرفه‌ای دینام هم می‌تواند باعث ایجاد اتصالات ضعیف و آسیب به سیستم شود.
شل بودن سرباتری‌ها
اگر سرباطری خودرو شل بسته شده باشد، بین باتری و دینام ارتباط ناقص برقرار می‌شود. همین عاملی است که جرقه ایجاد شود و با افت ولتاژ، فشار زیادی بر روی دینام وارد می‌شود. به طوری که اگر این روند ادامه پیدا کند، منجر به خرابی دینام می‌شود.
ایراد کامپیوتر ماشین (ECU)
در خودروهای مدرن، ECU نقش بسیار مهمی در کنترل فرآیند شارژ دارد. به طوری که اگر این قطعه خراب شود، عملکرد دینام را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. در مورد خودروهای سالم ممکن است این ایراد به چشم نخورد، اما به مرور زمان دینام خراب می شود.
تست دینام خودرو بدون دستگاه
بعد از بررسی علائم خراب دینام و مشاهده علت آن باید به فکر تست این قطعه نیز باشید. برای این منظور راهکارهای زیادی وجود دارد که عبارتند از:
- بررسی چراغ‌ها: خودرو را روشن و سپس چراغ‌های جلو را روشن کنید. روی پدال گاز فشار دهید! اگر با افزایش گاز، نور چراغ‌ها زیاد شد، دینام خراب است.
- شنیدن صدا: اگر از محل دینام یا تسمه صدای غیرعادی می‌شنوید، می‌تواند نشانه خرابی این قطعه باشد.
- چک کردن تسمه: با دست تسمه را فشار دهید! دقت داشته باشید که شل بودن آن نباید بیش از ۱ سانتیمتر باشد. همچنین تسمه را از نظر ترک یا ساییدگی هم بررسی کنید.
- تست باتری با ولت‌متر دستی: در حالت روشن شدن موتور، نباید ولتاژ کمتر از ۱۳ ولت باشد. اگر میزان آن از این عدد کمتر باشد، نشان می‌دهد دینام درست کار نمیکند. بهتر است از ولت‌متر استفاده کنید.
- تست باتری بدون دستگاه: در خودروهای قدیمی، جدا کردن کابل مثبت باتری در حالت روشن می‌تواند نشان دهد که دینام کار می‌کند یا نه. البته این روش برای خودروهای جدید توصیه نمی‌شود چون به ECU آسیب می‌رساند.
از کجا بفهمیم دینام شارژ نمیکند؟
برای اینکه بفهمید دینام شارژ نمیکند، چند روش وجود دارد که می‌توانید در هر شرایطی آن‌ها را انجام دهید. این روش‌ها عبارتند از:
- بررسی چراغ باتری: وقتی چراغ باتری روی داشبورد خودرو روشن است، باید خاموش باشد. اگر در حین رانندگی یا بلافاصله بعد از روشن شدن، این چراغ روشن بماند یا چشمک بزند، احتمال زیاد دینام شارژ نمیکند. البته روشن شدن این چراغ می‌تواند به دلیل شل بودن تسمه یا مشکل سیم‌کشی هم باشد.
- کاهش روشنایی چراغ‌ها: خودرو را روشن و چراغ‌های جلو را بررسی کنید. اگر خودرو بدون حرکت روشن بماند و نور چراغ‌ها کم باشد، با گاز دادن کمی پرنورتر می‌شود، در این صورت نشان می‌دهد دینام قادر به شارژ کردن باتری نیست.
- تخلیه سریع باتری: اگر باتری خود را به تازگی تعویض کرده‌اید ولی بعد از چند ساعت رانندگی یا یک شب خوابیدن خودرو خالی می‌شود، یعنی دینام باتری را شارژ نمیکند و خودرو فقط از شارژ خود باتری استفاده می‌کند.
- شنیدن صداهای غیرعادی یا بوی سوختگی: صدای زوزه یا سوت مداوم می‌تواند نشانه خرابی یاتاقان دینام یا شل بودن تسمه باشد.بوی لاستیک سوخته هم نشانه لغزش تسمه دینام است که باعث کاهش توان شارژ می‌شود.
نتیجه‌گیری
با بررسی علائم خرابی دینام ماشین مانع از مشکلات پرهزینه می‌شوید. اگر دینام خراب شده باشد، باتری هم قادر به نگهداشتن شارژ نیست و بعد از چند ساعت شارژ آن تمام می‌شود. در نهایت ممکن است در حین رانندگی در جاده، خودرو خاموش شود که خطرآفرین است. در این مطلب به طور کامل به نشانه‌های خراب شدن دینام پرداختیم. امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد.
