اگر باتری ماشین را برعکس کنیم چه می‌‌شود؟

باتری یکی از مهم‌ترین قطعاتی است که در خودرو قرار دارد. در واقع اهمیت وجود این قطعه به اندازه‌ای است که بدون وجود آن خودرو دیگر قادر به شروع کار و حرکت نخواهد بود. همینطور باتری از قطعات تعویضی در ماشین است و باید پس از استفاده و گذشتن طول عمر استاندارد آن تعویض شده و با باتری جدید جایگزین شود. البته باتری همیشه به دلیل به پایان رسیدن طول عمر آن تعویض نمی‌شود و ممکن است به دلایل مختلفی معیوب شده و نیاز باشد آن را تعویض کنید.

همانطور که می‌دانید وظیفه باتری در خودرو تامین انرژی الکتریکی موتور و سایر قطعات الکتریکی در آن است. انرژی شیمیایی که در باتری وجود دارد تبدیل به الکتریسیته می‌شود و پس از آن این جریان الکتریکی به قطعات برقی خودرو منتقل می‌شود. نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که باید دقت کنید در هنگام استفاده از باتری برای شارژ و تخلیه، پایانه مثبت منبع را به پایانه مثبت باتری و پایانه منفی را به سر منفی باتری متصل کنید. اما اگر این ترمینال‌ها جابه‌جا و اشتباه وصل شوند چه اتفاقی می‌افتد؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با خطرات ناشی از این عمل اشتباه آشنا کنیم.

نحوه عملکرد باتری ماشین

در رابطه با باتری ماشین باید بگوییم که قطب یا صفحه‌ای که الکترون بیشتری دارد به عنوان پایانه منفی یا همان آند نام‌گذاری شده است و صفحه مقابل با تعداد الکترون کمتر کاتد یا همان قطب مثبت باتری است. هنگامی که این دو پایانه از طریق هدایت‌کننده با مقاومت به یک‌دیگر وصل می‌شوند، به دلیل اختلاف پتانسیلی که در دو سر باتری وجود دارد الکتریسیته جریان پیدا می‌کند. به بیان دقیق‌تر الکترون‌های موجود از پایانه منفی به سمت پایانه مثبت شروع به حرکت می‌کنند.

باتری ماشین از نوع اسید- سرب است و از دو قسمت مثبت و منفی تشکیل می‌شود. بخش مثبت از اکسید سرب ساخته می‌شود و سر منفی آن از سرب اسفنجی که همان سرب خالص است متشکل می‌شود. همچنین برای واکنش‌های شیمیایی داخل باتری نیز از محلول الکترولیتی اسید سولفوریک استفاده می‌کنند. هنگامی که رانندگی می‌کنید موتور خودرو از طریق ژنراتور شروع به تولید برق می‌کند. جریان الکتریکی که تولید می‌شود به باتری منتقل شده و باتری آن را برای شارژ کردن خود ماشین بکار می‌گیرد.

از کجا دو قطب مثبت و منفی باتری را تشخیص دهیم؟

قبل از اینکه شما را با خطرات اتصال اشتباه دو قطب باتری آشنا کنیم بهتر است راجب تشخیص قطب‌های مثبت و منفی اطلاعات کاملی در اختیارتان قرار دهیم. معمولا این قطب‌ها را به راحتی می‌توان از روی ظاهر باتری شناسایی کرد. به بیان دقیق‌تر محل اتصال قطب مثبت را با علامت مثبت (+) مشخص کرده و همچنین این قطب را در برخی مواقع با رنگ قرمز هم می‌توان تشخیص داد. قطب منفی باتری خودرو را هم با علامت (=) مشخص می‌کنند که معمولا به رنگ مشکلی یا آبی است. در نتیجه با توجه به محل اتصال به راحتی می‌توان متوجه قطب مثبت و منفی شد.

روش‌های دیگری نیز برای تشخیص قطب‌های باتری وجود دارد. یکی از این راه‌ها توجه به خود کابل‌هایی است که به باتری وصل می‌شوند. به بیان دقیق‌تر سیم قطب مثبت به استارت متصل است و سیم قطب منفی که به‌طور معمول ضخیم‌تر است به بدنه یا شاسی خودرو وصل است. در صورتی که با راه‌های گفته شده بازهم نتوانستید قطب‌ها را تشخیص دهید یک آزمایش ساده وجود دارد که می‌توان با انجام آن قطب‌های باتری را مشخص کرد.

روش انجام این آزمایش به صورتی است که باید یک سر سیم را به یکی از دو قطب باتری وصل کنید و سر سیم دیگر را در داخل الکترولیت یکی از خانه‌های باتری قرار دهید. پس از انجام این کار حباب‌هایی را در اطراف سیم مشاهده می‌کنید. این عمل را باید با سیم دیگر متصل به باتری هم انجام دهید. هر طرف که حباب بیشتری ایجاد شد بدین معناست که آن سمت قطب منفی می‌باشد.

اتصال اشتباه قطب‌های باتری خودرو

در اتصال اشتباه قطب‌ها، منبع یا کابل بار به اشتباه به یکدیگر وصل می‌شوند. یعنی بار مثبت به بار منفی و بار منفی به بار مثبت باتری وصل می‌شود. این اتصال اشتباه باعث ایجاد جریانی در مدار می‌شود که آسیب‌های جدی و خسارت‌های زیادی را به تجهیزات خودرو وارد می‌کند. در چنین موردی سه حالت وجود دارد که به شرح زیر هستند:

• وصل کردن باتری به شارژ با قابلیت معکوس
• وصل کردن باتری به بار با قابلیت معکوس
• وصل کردن باتری به باتری دیگر با قطبیت معکوس

در صورتی که قطب‌های باتری به اشتباه متصل شوند، ولتاژ تا 24 ولت بالا می‌رود که برای ecu و قطعات الکتریکی دیگر در خودرو بسیار خطرناک و زیان‌آور است. ناگفته نماند که این اتصال اشتباه حتی می‌توانند سبب آتش‌سوزی در خودرو نیز شود. اگر در متصل کردن باتری به شارژ قطبیت معکوس اتفاق بیفتد و باتری اشتباهی به شارژر وصل شود، امکان دارد یکی از حالت‌های زیر رخ دهد:

سوختن قطعات الکترونیکی

در چنین حالتی اگر توسط سازنده، حفاظت معکوس ترتیب داده نشده باشد، جریانی که از سوی شارژر به باتری منتقل می‌شود، امکان دارد باعث سوختن قطعات الکترونیکی داخل شارژر شود. حتی در مواردی ممکن است به‌طور کلی و یا جزئی به مدار شارژ آسیب وارد کند. در صورتی که میزان شارژر از ظرفیت باتری کمتر باشد مدار بار اضافی پیدا می‌کند، تا جایی که ممکن است مدارشکن قدرت یا قطع‌کننده مدار خاموش شده و عملکرد آن به‌کلی خاتمه یابد.

تخلیه باتری و انفجار آن

در صورتی که درجه شارژر از ظرفیت باتری بیشتر شود، باتری بیش از حد استاندارد گرم شده و امکان دارد با انفجار بسوزد. حتی این امکان هم وجود دارد که باتری با جرقه تخلیه شود و به‌طور کامل از کار بیفتد. در کل اتصال معکوس قطب‌های باتری خودرو، موجب بیرون کشیدن الکترون‌ها از سر منفی باتری شده و آنها را به سر مثبت منتقل می‌کند. تکرر این حالت به تدریج باعث تخلیه شدن باتری ماشین خواهد شد.

خروج گاز هیدروژن و اسید

اگر قطبیت معکوس باتری اتفاق بیفتد گرمای زیادی تولید می‌شود. این گرما باعث ایجاد گاز هیدروژن شده که بسیار خطرناک و اشتعال‌پذیر است و امکان دارد باعث انفجار محفظه باتری شود. حال اگر قاب باتری نیز ترک بخورد، راه خروجی برای اسید به وجود می‌آورد. اسید موجب ذوب شدن دستگاه‌های دیگر شده و آسیب‌های جدی به خودرو وارد می‌کند. به همین دلیل است که توصیه می‌شود هنگام کار با باتری، حتما نکات ایمنی را رعایت کرده و از دستکش و عینک مناسب استفاده کنید.

اما در این بین یک استثنا هم وجود دارد. به بیان دقیق‌تر حالتی هم هست که در آن اگر باتری اشتباه متصل شود مشکلی پیش نخواهد آمد. آن حالت هنگامی عمل می‌کند که باتری به‌طور کامل تخلیه شده باشد. به عبارت ساده‌تر در این زمان باتری اختلاف پتانسیل صفر دارد و مثل یک باتری مرده عمل خواهد کرد. یعنی در چنین حالتی می‌توان پایانه مثبت را به پایانه منفی و پایانه منفی را به پایانه مثبت سرباطری ماشین وصل کرد.

نکات ایمنی باتری خودرو

در هنگام کار با باتری خودرو باید نکات زیادی را رعایت کنید تا آسیبی به خود و قطعات آن وارد نشود. در این قسمت از مقاله قصد داریم شما را با نکات ایمنی کار با این قطعه آشنا کنیم. همراه ما باشید.

• در واقع باتری خودرو را می‌توان به یک بمب ساعتی تشبیه کرد. در هنگام کار با آن باید حسابی مراقب چشم و صورت خود باشید و تا جایی که امکان دارد از عینک استفاده کنید. همچنین حدالامکان کنار باتری جرقه و آتش ایجاد نکنید و سیگار نکشید.
• بخارهایی که از باتری خارج می‌شوند سمی هستند. حواستان باشد از استنشاق بخارات خارج شده از باتری جلوگیری کنید زیرا همانطور که گفتیم سمی هستند و به ریه و غشای مخاطی آسیب وارد می‌کنند. همچنین باید دقت کنید هنگام کار با ابزارهای فلزی و رسانا احتیاط لازم را داشته باشید تا از اتصال کوتاه و جرقه جلوگیری شود.
• باتری توانایی این را دارد که صدها آمپر برق تولید کند. پس حواستان باشد که لوازم فلزی مثل آچار را بین دو قطب مثبت و منفی آن قرار ندهید، زیرا می‌تواند باعث ایجاد جرقه و صدمات جبران ناپذیری شود. حتما باتری را دور از دسترس اطفال قرار دهید تا از هرگونه حادثه‌ای جلوگیری کرده باشید.
• نکته دیگری که باید رعایت کنید به اتصال قطب‌ها مربوط می‌شود. یعنی باید برای اتصال آنها ابتدا قطب مثبت و سپس قطب منفی را وصل کنید. برای جداکردن آنها هم باید اول قطب منفی و سپس قطب مثبت را جدا کنید. حتما توجه داشته باشید که کابل منفی به قطب منفی و کابل مثبت به قطب مثبت وصل شود در غیر این صورت خسارت‌های جبران ناپذیری به دنبال خواهند داشت.
• تا جایی که امکان دارد باتری را در فضاهای بسته قرار ندهید حتی اگر باتری در حال کار نیست، زیرا گاز خطرناکی به اسم هیدروژن از خود تولید می‌کند که گازی سمی است و با کوچک‌ترین جرقه می‌تواند سبب ایجاد حادثه شود. هرگز باتری‌هایی که دارای دریچه‌های دربسته هستند را باز نکنید.
• مورد دیگری که وجود دارد این است که هنگام شارژ نباید باتری روی خودرو نصب باشد. سیمی که برای اتصال مورد استفاده قرار می‌گیرد نباید زنگ‌زدگی و خوردگی در آن وجود داشته باشد.
• نکته بعدی در روش باتری به باتری است. در واقع هنگامی که آب رادیاتور یخ بسته یا الکترولیت باتری یخ زده باشد نباید عمل باتری به باتری را انجام دهید. همچنین باتری‌ها را پس از استفاده در منزل و یا محیط بیرون رها نکنید زیرا دارای مواد بازیافتی هستند.
• باتری‌های اسیدی دارای مواد اشتعال‌‌زا هستند و حتی اگر مدتی از استفاده آنها گذشته باشد بازهم این خاصیت را از دست نمی‌دهند. پس حواستان باشد که هیچ وقت آنها را در معرض حرارت و یا آتش قرار ندهید. همچنین باتری باید در محلی خنک نگهداری شود زیرا حرارت باعث کاهش طول عمر مفید آن می‌شود.
• اگر محتویات باطری روی پوستتان ریخت بی درنگ آن را با آب و صابون بشویید. اگر پس از شست‌وشو در جای آن سوزش و یا خارشی احساس کردید به پزشک مراجعه کنید. اگر به دنبال افزایش طول عمر باتری خودروتان هستید از قرارگیری منظم آن مطمئن شوید و از اتصال‌های کوتاه به‌طور جدی خودداری کنید.

جلوگیری از اتصال اشتباه قطب مثبت و منفی در روش باتری به باتری

در این قسمت قصد داریم شما را راه‌های جلوگیری از اتصال نامناسب کابل‌ها در روش باتری به باتری آشنا کنیم. در باتری به باتری توصیه می‌شود کابل‌ها را تک تک به باتری وصل کنید. به بیان دقیق‌تر در مرحله اول باید گیره اولین کابل را به قطب مثبت باتری خودرو کمک‌کننده متصل کنید. بعد از آن باید سر دیگر کابل را به سر مثبت باتری خودرو کمکی نصب کنید.

حال در مرحله بعد گیره‌های کابل دوم را به قطب‌های منفی باتری وصل می‌کنید. در صورتی که کابل منفی کوتاه‌تر از کابل مثبت بود، می‌توان گیره ماشین کمکی را به قسمتی از بدنه یا موتور وصل کرد. در واقع امن‌ترین مکان قسمتی از بدنه است که روی آن پیچ بسته می‌شود. توصیه می‌شود به هیچ عنوان اتصال به قسمت‌های فرعی موتور و یا قطعات سوار بر بدنه انجام نشود. این قسمت‌ها بسیار خطرناک هستند و می‌توانند موجب داغ و ذوب شدن اتصالات لوله‌ها و سیم‌ها شوند.

سخن پایانی

در این مطلب شما را با خطر برعکس کردن باتری خودرو آشنا کردیم و راه‌هایی برای تشخیص درست قطب‌ها در اختیارتان قرار دادیم. همانطور که متوجه شدید اگر قطب‌های باتری را به‌طور اشتباهی وصل کنید احتمال جرقه زدن و منفجر شدن باتری بسیار بالا می‌رود و جدا از باتری به دیگر قطعات خودرو نیز آسیب وارد می‌شود. توصیه می‌شود هنگام کار با باتری خودرو حتما نکات ایمنی که گفته شد را به خوبی رعایت کرده و حتما از دستکش و عینک مناسب استفاده کنید. در صورتی که تجربه و مهارت کافی در کار با باتری را ندارید حتما از یک فرد متخصص در این حرفه کمک و مشورت بگیرید.

خوشحال می‌شویم نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در این زمینه با ما درمیان بگذارید.