دلایل فرسوده شدن سیم و کابل چیست؟
م. کوهشاری
آذر 16, 1403
90277
سیم‌ها و کابل‌ها اجزای حیاتی سیستم الکتریکی هستند که وظیفه آنها انتقال جریان الکتریسیته است. حال برای اینکه این قطعات بتوانند عملکرد درستی از خود نشان دهند، باید هیچگونه فرسودگی، بریدگی، اتصالی و … در آنها وجود نداشته باشد. به عبارت ساده‌تر با فرسودگی سیم و کابل، در سیستم اخلال ایجاد شده و مشکلات زیاد برای ما ایجاد میشود. از جمله خطرات فرسودگی کابل‌ها باید به مواردی چون آتش‌سوزی، نقص فنی و شوک الکتریکی اشاره کنیم. حال سوالی که برای اکثر افراد پیش می‌آید اینست که دلیل فرسودگی سیم‌ها و کابل‌ها چیست و چگونه میتوان از این مشکل جلوگیری کرد؟ اگر به دنبال پاسخ این سوال می‌گردید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
نشانه‌های فرسودگی سیم و کابل
احتمالا با خود فکر می‌کنید چگونه باید متوجه شد که سیم‌ها و کابل‌ها ساختمان دچار فرسودگی شده‌اند. در واقع وقتی که فرسودگی در این اجزا اتفاق بیفتد، نشانه‌های مختلفی را مشاهده می‌کنید. این نشانه‌ها قبل از بروز هرگونه حادثه‌ای به شما هشدار می‌دهند و با کمک آنها میتوان هرچه سریع‌تر مشکل فرسودگی سیم و کابل را حل کرد. از جمله مهمترین نشانه‌های فرسودگی سیم و کابل باید به موارد زیر اشاره کنیم.
علائم ظاهری فرسوده شدن سیم و کابل
به طور کلی نشانه‌های فرسودگی سیم و کابل به دو دسته ظاهری و عملکردی تقسیم می‌شوند. علائم ظاهری همانطور که از نام آنها پیداست به تغییر شکل در ظاهر این محصولات اشاره دارد و به راحتی میتوان این نشانه‌ها را در ظاهر سیم و کابل خود مشاهده کرد. از مهمترین علائم ظاهری فرسودگی کابل‌ها باید به موارد زیر اشاره کرد:
- پارگی، ساییدگی، ترک خوردگی یا پوسیدگی روی روکش سیم
- مشاهده تغییر رنگ در عایق سیم
- شل شدگی یا زنگ زدن اتصالات سیم و کابل
- ایجاد بوی سوختگی یا دود از سیم‌ها
علائم عملکردی فرسوده شدن سیم و کابل
دیگر نشانه‌هایی که به شما کمک می‌کنند فرسودگی سیم و کابل را تشخیص دهید علائم عملکردی این محصولات هستند. در واقع وقتی سیم‌ها و کابل‌ها با مشکلی روبه رو می‌شوند، عملکرد آنها مختل شده و دیگر نمی‌توانند مانند قبل جریان برق را بدون مشکلی منتقل کنند. به طور کلی علائم عملکردی زیر میتوانند نشان‌دهنده وجود فرسودگی در سیم‌ها و کابل‌های برق باشند:
- قطع و وصل شدن جریان برق
- نوسانات ولتاژ
- کاهش یا افزایش یکباره دمای سیم
- جرقه زدن یا اتصالی
نکته‌ای که باید به آن توجه کنید اینست که در صورت استفاده از سیم و کابل‌های باکیفیت از برندهای معتبر بازار، زمان فرسودگی این کابل‌ها تا حد زیادی به تعویق افتاده و کمتر شاهد هرگونه خرابی در آنها خواهید بود.
دلایل فرسودگی سیم و کابل
در صورتی که سیم‌ها و کابل‌ها دچار فرسودگی شده‌اند، دلایل زیادی وجود دارند که باید به بررسی آنها بپردازید. عوامل محیطی، الکتریکی و مکانیکی از جمله مهمترین دلایل فرسودگی سیم و کابل هستند که تاثیر زیادی برعملکرد و طول عمر این تجهیزات دارند. بنابراین هنگام روبه رویی با این مشکل اولین کاری که باید انجام دهید بررسی موارد گفته شده است. در ادامه شما را به طور گسترده‌تر با این موارد آشنا می‌کنیم.
عوامل محیطی
فرسودگی کابل افشان می‌تواند به دلایل محیطی ایجاد شده باشد. نکته قابل توجه اینست که این عوامل به اشکال مختلف در سیم‌ها و کابل‌ها مشاهده می‌شوند. به طور کلی عوال محیطی تخریب‌گر سیم و کابل عبارت‌اند از:
- گرمای بیش از حد: تابش مستقیم نور خورشید، قرارگیری کنار منابع گرمایی با دمای بالا
- رطوبت: نفوذ آب به درون سیم، قرارگیری در مجاورت رطوبت
- مواد شیمیایی: تماس با مواد شیمیایی خورنده
- لرزش و ارتعاش: حرکت و تکان خوردن مداوم کابل‌ها
عوامل الکتریکی
عوامل الکتریکی نیز از جمله مواردی هستند که تاثیر زیادی در فرسودگی سیم و کابل دارند. از عوامل الکتریکی که باید به آنها توجه داشته باشید باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- بار اضافی: عبور جریان بیش از حد از کابل و سیم
- نوسانات ولتاژ: تغییرات یکباره ولتاژ برق
- اتصال کوتاه: نقص در عایق سیم و اتصال دو هادی به یکدیگر
عوامل مکانیکی
در کنار دو عامل محیطی و الکتریکی، عوامل مکانیکی نیز جزء دلایل فرسوده شدن سیم و کابل است. در واقع عوامل مکانیکی تاثیر زیادی در کاهش یا افزایش طول عمر کابل دارند و باید نسبت به آنها حساس باشید. به طور کلی عوامل مکانیکی که منجر به فرسودگی سیم و کابل می‌شوند عبارت‌اند از:
- ساییدگی: تماس مداوم سیم و کابل با سطوح زبر
- خم شدن: خم شدن و پیچ و تاب بیش از حد سیم
- کشش: کشیده شدن سیم
- فشار: له شدن یا فشردگی سیم‌ها
جلوگیری از فرسودگی سیم و کابل
فرسودگی سیم و کابل است موضوعی است که اکثر افراد با آن روبه رو می‌شوند. اما مسئله‌ای که وجود دارد اینست که برای جلوگیری از بروز این مشکل راه‌هایی وجود دارد که با توجه به آنها میتوان درصد روبه رویی با این مشکل را تا حد زیادی کاهش داد. در این قسمت قصد داریم به بررسی راه‌های جلوگیری از فرسودگی کابل و سیم بپردازیم. همراه ما باشید.
تعویض سیم کشی قدیمی ساختمان
اولین راهی که باعث جلوگیری از بروز مشکلات برقی در ساختمان میشود، خرید سیم و کابل باکیفیت و تعویض سیم‌کشی آنست. به عبارتی اگر مدت زیادی از سیم‌کشی برق ساختمان شما می‌گذرد و سیم‌کشی برق دچار فرسودگی شده است، برای برای تعویض آن اقدام کنید. امروزه استفاده از سیم و کابل‌های آلمینیومی نیز رایج شده است که پیشنهاد می‌کنیم سیم‌ها مسی را به جای آلمینیومی انتخاب کنید. دلیل این امر اینست که فلز آلمینیوم با اکسیژن ترکیب میشود می‌تواند اکسید آلمینیوم را به وجود بیاورد. گرمایی که از این واکنش ایجاد میشود، درصد آتش‌سوزی سیم‌ها و کابل‌های برق را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. در نتیجه بهترین و کم خطرترین راه، استفاده از سیم و کابل‌های مسی است.
استفاده از چسب برق در اتصال سیم و کابل
با کمک این روش دورتادور کابل را با چند دور چسب میپیچند و آن قسمت از کابل که دچار پارگی یا ترک‌خوردگی شده را چسب بیشتری می‌زنند. با این کار تا حد زیادی از قطع شدن، اتصالی و درنهایت گسترش پارگی کابل جلوگیری می‌کنند و میتوان قسمت‌های آسیب دیده را تا مدتی ثابت و بدون مشکل نگه داشت. چسب‌های برق قیمت ارزانی دارند و در اکثر خانه‌ها دیده می‌شوند. با این روش می‌توانید برای مدت بیشتری از کابل استفاده کنید اما باید حواستان باشد که این کار یک راه‌حل مداوم نیست و باید در موقعیت مناسب به تعویض و بررسی کلی سیم‌کشی خانه خود بپردازید.
استفاده از لوله‌ی فولادی
استفاده از لوله فولادی برای نقاطی مناسب است که تنش زیادی در آنجا وجود دارد. به دنبال این موضوع میتوان با استفاده از پوشش فولادی، سیم ها و کابل ها را از عوامل محیطی مخرب مانند فرسودگی و فرسایش پوشش خارجی دور نگه داشت. با کمک این روش کارخانه‌ها و مراکز صنعتی مختلف میتوانند در شرایط کاری با خطر خیلی کمتر به کار خود ادامه دهند و روند معمولی هدف خود را طی کنند.
استفاده از خمیر یا چسب سوگرو
چسب سوگرو یک ماده فرم دهنده به شکل بتونه است که میتوان آن را به هر شکلی فرم داده و سپس در محل‌هایی از سیم و کابل که دچار فرسودگی شده‌اند استفاده کرد. در واقع میتوان گفت این چسب مانند یک محافظ عمل میکند. برای استفاده از این چسب کافیست آن را از بسته‌بندی خود خارج کرده و به شکل دلخواه دربیاورید. سپس آن را در نقطه‌ای از سیم یا کابل که دچار پارگی یا شکستگی شده فشار دهید و به مدت یک روز صبر کنید تا به خوبی خشک شود.
دیگر موارد تاثیرگذار در جلوگیری از دلایل فرسودگی سیم و کابل عبارتند از:
- انتخاب سیم و کابل مناسب: انتخاب سیم با سایز استاندارد و عایق با کیفیت
- نگهداری از سیم و کابل: استفاده از لوله‌های فولادی، کانال و محافظ مخصوص
- نصب اصولی: رعایت استاندارد و قواعد سیم‌کشی
- سرویس و نگهداری دوره‌ای: سرویس دوره‌ای سیم و کابل‌ها برای شناسایی و رفع نقص
- استفاده از تجهیزات مناسب: استفاده از ابزار و تجهیزات مناسب برای کار با سیم و کابل
روش های عیب یابی کابل
برای بررسی دلایل فرسوده شدن سیم و کابل راه‌های مختلفی وجود دارد. بالاتر شما را با علائم نشان‌دهنده وجود فرسودگی در کابل ها آشنا کردیم. در صورت مشاهده هر کدام از آن علائم، باید در کمترین زمان به سراغ عیب‌یابی سیم‌کشی بروید تا از خطرات و مشکلات بزرگ‌تر در سیم‌کشی خانه خود جلوگیری کرده باشید. در ادامه شما را با روش‌های عیب‌یابی سیم و کابل برق آشنا می‌کنیم.
- بررسی علائم ظاهری: در اولین قدم از عیب‌یابی کابل برق، باید به سراغ بررسی ظاهر آنها بروید. برای مثال باید به دنبال مواردی چون پارگی، ساییدگی، ترک خوردگی، پوسیدگی، تغییر رنگ عایق، شل شدن یا زنگ زدگی اتصالات بگردید و در صورت مشاهده هرکدام از آنها برای تعویض یا تعمیر کابل فرسوده اقدام کنید.
- بررسی مقاومت الکتریکی کابل: برای برای مقامت الکتریکی سیم‌ها باید از تست اهمی کمک بگیرید. به این شکل که با استفاده از اهم‌متر، مقاومت الکتریکی را در دو سر کابل اندازه‌گیری کنید. در صورتی که مقاومت کابل از حد مجاز بیشتر بود، بدین معناسب که کابل عملکرد مناسبی ندارد و دچار مشکل شده است.
- بررسی میزان مقاومت عایق کابل: دیگر روش عیب‌یابی کمک گرفتن از دستگاه تست عایق است. به این شکل که باید میزان مقاومت کابل را با استفاده از این دستگاه اندازه‌گیری کنید. در صورتی که میزان مقاومت کابل مورد نظر از مقدار مجاز کمتر بود، یعنی در عایق نشتی وجود دارد و در این حالت خطر برق‌گرفتگی بسیار افزایش پیدا میکند.
- بررسی ظرفیت خازنی کابل: در این روش باید با استفاده از دستگاه تست خازنی، ظرفیت خازنی کابل را اندازه بگیرید. این ظرفیت نباید بیشتر از حد مجاز باشد در غیر این صورت یعنی در عایق کابل نقص وجود دارد که باید هرچه سریع‌تر برای رفع آن اقدام کنید.
- استفاده از دستگاه‌های عیب‌یاب: برای اینکه بفهمید در سیم‌کشی ساختمان شما مشکلی وجود دارد می‌توانید از انواع دستگاه عیب‌یاب استفاده کنید. در واقع با کمک این دستگاه‌ها میتوان به بررسی تخصصی‌تر سیم‌ها و کابل‌ها پرداخت و محل دقیق عیب را به خوبی پیدا کرد.
فاکتورهای مهم نگهداری از سیم و کابل
برای نگهداری از کابل و سیم و جلوگیری از دلایل فرسوده شدن سیم و کابل فاکتورهایی وجود دارند که با رعایت آنها میتوان تا حد زیادی از خرابی و فرسودگی سیم‌ها جلوگیری کرد. در این بخش قصد داریم به بررسی این فاکتورها بپردازیم. همراه ما باشید.
- محافظت از کابل و سیم: در اولین مرحله باید کابل‌ها و سیم‌ها را از عوامل محیطی مختلف مثل گرما، رطوبت، مواد شیمیایی، لرزش، ارتعاش و … دور نگه داشت.
- بررسی دوره‌ای: در این روش باید به صورت دوره‌ای و پیاپی سیم‌ها و کابل‌ها را از نظر فاکتورهایی چون ظاهر و عملکرد بررسی کرد. پس سرویس منظم این تجهیزات را فراموش نکنید.
- تعمیر و تعویض: در صورتی که هرگونه نقص، فرسودگی، پارگی و … را در کابل‌ها مشاهده کردید، هرچه سریع‌تر باید برای تعمیر یا تعویض آنها اقدام کنید.
- استفاده از ابزار مناسب: برای نصب و کار با سیم‌ها و کابل‌ها باید از تجهیزات و ابزار مناسب استفاده کنید.
- رعایت نکات ایمنی: هنگام کار با سیم و کابل نکات ایمنی را به خوبی رعایت کنید تا از بروز هرگونه حادثه‌ای جلوگیری کرده باشید.
نکات ایمنی نصب کابل برق هنگام نصب
در تعمیر، تعویض و یا نصب کابل‌های برق نکاتی وجود دارند که رعایت آنها ضروری است و مانع از آسیب دیدن کابل‌ها میشود. جدا از این مورد با رعایت نکات ایمنی، سیستم برق‌رسانی دچار مشکلی نمی‌شود و ایمنی افراد به خوبی رعایت خواهد شد. پس به هیچ عنوان نباید ساده از کنار این نکات بگذرید. در ادامه به مهمترین نکات ایمنی هنگام نصب کابل برق اشاره می‌کنیم:
استفاده از تجهیزات حفاظتی
اولین نکته‌ای که هنگام نصب کابل و سیم برق باید رعایت کنید، استفاده از تجهیزات محافظتی مخلتف است. این تجهیزات همان وسال ایمنی شخصی مثل دستکش‌های عایق، کفش‌های ضدلغزش و عینک حفاظتی هستند که کمک زیادی به جلوگیری از هرگونه آسیب به افراد می‌شوند. به طور کلی استفاده از تجهیزات حفاظتی مانع از برخورد با برق و دیگر موارد خطرناک میشود.
کاهش خمیدگی کابل‌ها
با توجه به اینکه یکی از دلایل فرسوده شدن سیم و کابل خمیده شدن بیش از حد آنهاست، باید به این مورد توجه کنید. اگر مجبورید کابل را از گوشه‌های سخ یا کانال‌ها عبور دهید، حواستان باشد که سیم و کابل‌ها را بیش از اندازه خم نکنید. خمیدگی بیش از حد این سیم‌ها باعث آسیب به هادی داخلی آنها شده و در نتیجه کارایی کابل را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. طبق استاندارد ایمنی بین‌المللی، شعاع خمیدگی سیم و کابل نباید کمتر از چند برابر قطر آنها باشد.
تثبیت کابل‌ها با بست‌های مناسب
برای اینکه از حرکت و آویزان شدن کابل جلوگیری کنید، بهترین گزینه استفاده از بست‌های مناسب است. فاصله استفاده از این بست‌ها باید به اندازه‌ای باشد که وزن کابل به شکل یکنواخت تقسیم شود و هیچگونه کشیدگی در آن ایجاد نشود.
حفاظت از کابل‌ها در نقاط حساس
اگر در سیم‌کشی لازم است سیم و کابل‌ها را از کنار دیوار یا کف عبور دهید، بهترین گزینه برای شما استفاده از لوله‌های محافظ یا کانال‌های مخصوص است. با انجام این کار از هرگونه آسیب فیزیکی به کابل‌ها جلوگیری کرده و ایمنی نصب آنها را چند برابر می‌کنید.
اتصال صحیح کابل‌ها
حواستان باشد که تمام اتصالات را به شکل صحیح و استاندارد و با استفاده از ابزار و تجهیزات مناسب انجام دهید. در صورت ایجاد اتصالات نامناسب، ممکن است کابل‌ها باعث ایجاد جرقه یا حرارت شوند که این موضوع می‌تواند آسیب‌های جدی را به سیستم برق‌رسانی وارد کرده و خطرات زیادی به دنبال داشته باشد.
بررسی ولتاژ و جریان
پس از اینکه نصب کابل‌ها را به اتمام رساندید، از اندازه‌گیری صحیح ولتاژ و جریان اطمینان پیدا کنید و مطمئن شوید کابل‌ها به بهترین شکل عمل می‌کنند. تست عملکرد صحیح کابل، از مهمترین و ضروری‌ترین اقدامات در پایان نصب آنست. پس از این موضوع غافل نشوید.
نتیجه گیری
فرسودگی سیم و کابل مسئله‌ای است که خطرات متعدد و جدی را به همراه دارد. با شناخت علل و نشانه‌های فرسودگی این تجهیزات، میتوان تا حد زیادی از بروز خطرات در سیستم برقی جلوگیری کرد. اگر به مواردی که در این مقاله به آنها اشاره کردیم توجه کافی داشته باشید، می‌توانید در کمترین زمان دلایل فرسوده شدن سیم و کابل را شناسایی کرده و به رفع آن بپردازید. در تعمیر و نصب سیم‌ها حتما از محصولات باکیفیتی استفاده کنید تا پس از مدت کوتاهی با اختلال در سیستم برق‌رسانی روبه رو نشوید. امیدواریم با مطالعه این مقاله به پاسخ سوالات خود رسیده باشید.
